Onlangs vroeg De Creatieve Veranderaar me om een blog over improviseren en leidinggeven. Ik schreef over mijn eigen ervaring met een workshop voor bankiers het volgende:

Natuurlijk wilden ze dat het vooral leuk zou worden. Maar het zou ook wel fijn zijn als de deelnemers er wat van op zouden steken. Ik zat aan de koffie bij een grote bank om de mogelijkheden voor een workshop te bespreken. In dat voorgesprek bleek al snel dat het erg onrustig was op de afdeling waar het om ging. Reorganisatie op komst en dus: banen op de tocht. Dus ja, dan is het prettig om wat leuks te doen met zijn allen, maar als onderliggend thema kwamen we al snel op ‘omgaan met verandering en het onverwachte’. Een perfect onderwerp om aan te pakken met improvisatietechnieken.

Nerveus

Toch waren we een beetje nerveus, mijn collega theatertrainer en ik. We waren ruim op tijd op de afgesproken locatie, maar de deelnemers lieten nog even op zich wachten. Ze hadden die middag een spannende meeting, waar misschien meer duidelijk zou worden over de toekomst. Of misschien ook niet. Of een beetje. Afijn, we namen nog maar een kop koffie.

Het begin van een workshop, les of training is altijd even aftasten. Wat is de sfeer in de groep, wat speelt er allemaal? Ik had gekozen voor een rustige opbouw. Beginnen met laagdrempelige oefeningen en kijken hoe de deelnemers reageren. In dit geval: opvallend enthousiast. Ik had rekening gehouden met wat weerstand of een wat negatieve sfeer, maar onzekerheid en zorgen maken ook dat mensen juist behoefte hebben aan afleiding en plezier. Ik kon dus doorschakelen naar wat meer oefeningen en werkvormen. Mijn programma zit niet in beton gegoten, ik pas me aan als de omstandigheden er om vragen. Moet ook wel als je je hebt gespecialieerd in improvisatie.

Op weg naar huis

Zo werd het een leuke workshop waarin veel gelachen werd. Maar ook de boodschap kwam over. Probeer positief te reageren, je te richten op het proces en je niet blind te staren op het product en – vooral – wees in het hier en nu. Wat er in de toekomst gebeurt, zie je dan wel weer. Aan het eind improviseerden de deelnemers van beide groepen enthousiast scenes en spellen voor en met elkaar.

Op weg naar huis bedacht ik dat ik er zelf ook wat van kon leren. Had ik me niet ook vooraf wat zorgen gemaakt over hoe de deelnemers zouden reageren? Dat zijn de mooiste momenten, dat je de deelnemers wat leert in een workshop en er zelf als workshop-leider ook wat uit kunt halen.

De zes lessen over leidinggeven van deze middag zijn wat mij betreft:

1. Wees eerlijk en helder, ook als de boodschap niet prettig of nog niet duidelijk is.

2. Maak je op voorhand niet te veel zorgen over wat er zou kunnen gebeuren.

3. Stel je flexibel op en reageer op wat er dat moment speelt en gebeurt.

4. Onderschat niet hoe veerkrachtig en positief mensen kunnen zijn.

5. Leren en plezier hebben zijn geen tegengestelden, vaak versterken ze elkaar.

6. Practice what you preach. Niet alleen naar buiten toe, voor de mensen waar je leiding aan geeft, maar vooral ook richting jezelf.