5 tips om te improviseren tijdens een crisis

De uitbraak van het coronavirus dwingt bijna iedereen om te improviseren. Of je nou ineens vanuit huis moet werken, even helemaal geen werk meer hebt of je kinderen de hele dag bezig moet houden (of zelf les geeft). Als improvisatie-specialist vertaal ik vaker tips en uitgangspunten uit het improvisatietheater naar andere gebieden om toe te passen. Meestal doe ik dat voor bedrijven en instellingen, maar aangezien alle voorstellingen, trainingen en workshops zijn afgelast nu in een blog.

1 – Accepteer (hoe moeilijk dat ook is)

Het is een basisregel van het improviseren: als je samen zonder script op het podium staat, moet je meegaan met het idee van de ander. Het beste idee is nooit het idee dat jij in je hoofd hebt, maar het idee dat op dat moment gespeeld wordt op het podium. Hoe leuk, goed en geweldig jouw ingeving ook is.

Dat geldt ook als je moet improviseren op de werkvloer. Of in dit geval: op de keukenvloer. Als je daar je werk doet. Terwijl je collega’s niet snappen van dat digitaal vergaderen. En je kind de vaatwastabletten in zijn mond stopt. Laat los hoe jij denkt dat het zou moeten zijn, maar accepteer de situatie zoals die is en maak daar het beste van (en haal dat vaatwastablet uit de mond van je kind. Is vast giftig).

2 – Doe iets (wat dan ook)

Tijdens het improviseren op het podium, sta je soms aarzelend aan de kant. Je wilt wat doen. Een bijdrage leveren. Helpen. Betrokken zijn. Maar je weet even niet hoe. Je gaat steeds meer in je hoofd zitten en de drempel om naar voren te stappen steeds groter. Ondertussen gaat de voorstelling steeds verder. Ik zie als improvisatie-docent ook vaak dat spelers op het podium vooral stilstaan en met elkaar praten. Voor beide gevallen geldt: luister niet naar je hoofd maar naar je benen en die zeggen meestal: kom in actie! Het gaat erom dat je iets doet, niet wat je doet.

Wat de situatie ook is waar je nu in zit door de corona-uitbraak: het uitgangspunt blijft hetzelfde. Begin gewoon ergens. Je hoeft niet de hele trap te zien, neem gewoon de eerste trede (zoals Martin Luther King jr. gezegd schijnt te hebben). Het begin is misschien onwennig, maar door initiatief te nemen zet je een kettingreactie in werking. Als jij een idee hebt, kunnen anderen daar weer op voortbouwen. En als anderen ideeën hebben, vinden ze het vast fijn als jij ze erbij helpt (zie je hoe tip 1 en tip 2 op elkaar aansluiten?)

3 – Maak contact (en sta daar ook voor open)

Toen ik begon met improviseren in het theater, was ik vooral met mezelf bezig. Deed ik het wel goed? En vooral: scoor ik wel bij het publiek? Pas na verloop van tijd besefte ik dat spoelen vanuit contact met mijn medespelers veel fijner is. Goed luisteren naar de ander (niet alleen wat hij zegt maar ook hoe hij het zegt) levert zoveel inspiratie op, dat ik veel minder hoef te bedenken. Voor goed kijken naar de ander (wat doet hij en wat voor gevoel krijg ik daarbij) geldt hetzelfde.

We zitten in een tijd van ‘social distancing’. Het lijkt misschien moeilijk om nu contact te leggen, ik zie om me heen dat het juist nu ontstaat vanuit behoefte. Mensen maken Whatsapp-groepjes, bellen elkaar en vragen aan de oudere buurvrouw of ze ergens mee kunnen helpen. Zojuist stond ik voor het eerst op het balkon te applaudisseren. Uit respect voor de mensen die in de zorg werken, maar ook om even verbinding te maken met de andere mensen uit de straat. Even samen te zijn. (Als je de behoefte voelt om contact te maken maar niet weet hoe: zie tip 2).

4 – Doe aardig (of doe in ieder geval je best)

In het Engels is “don’t be a dick” de laatste jaren aardig in opkomst als uitgangspunt voor improvisatoren. Bedoeld om vervelend gedrag op (en naast) het podium uit te bannen. Grappen maken ten koste van een ander, discriminerende of seksistische opmerkingen, dat soort werk. Juist zonder script of regisseur moet je (sociaal) veilig zijn bij je medespelers. Zelf formuleer ik het liever positief. In plaats van “wees geen eikel” “doe aardig”. Wat dat precies inhoudt? Dat weet je zelf wel (en als je tip 3 opvolgt, merk je het ook vanzelf).

Hoe dit toepasbaar is in het dagelijks leven ten tijde van de huidige crisis, behoeft geen verdere uitleg…

5 – Zet door (en vertrouw erop dat er mooie dingen uit komen)

Vaak zie ik in geïmproviseerd heel veel mooie opzetjes voor verhalen, scenes en sketches. Maar voor ze tot volle wasdom komen, gaan de spelers alweer verder met een heel ander idee. Zonde, want dan moet je weer van voor af aan beginnen. Vertrouw erop dat als je zo maar ergens begint (tip 2) en je dat doorzet, je uiteindelijk mooie resultaten bereikt.

Heel veel mensen zitten in een voor hen onbekende situatie door het corona-virus en de getroffen maatregelen. Maar ik zie ook hele mooie dingen ontstaan. Bedrijven die gratis kennis en middelen ter beschikking stellen. Docenten die razendsnel online lesmateriaal maken (en delen). Mensen die zelf mondkapjes maken. Acties om de medewerkers in de zorg te steunen. Als we dat doorzetten, komen we er doorheen. Waarschijnlijk kost de hele crisis ons heel veel, zowel materieel als emotioneel. Maar als we de goede dingen doorzetten, dan kan het ook nog een paar goede dingen opleveren. Daar vertrouw ik op.